قلیان خطرناک تر است یا سیگار؟ جواب: بله، قلیان بهطور کلی خطرناکتر از سیگار است، از نظر علمی و بر اساس تحقیقات سازمان بهداشت جهانی (WHO)، مرکز کنترل بیماریهای آمریکا (CDC) و مطالعات منتشرشده در Lancet و American Journal of Public Health، یک جلسه 45-60 دقیقهای قلیان بهطور متوسط معادل دود 100 تا 200 نخ سیگار است. این عدد شوخی نیست؛ حجم دود استنشاقی در قلیان گاهی تا 90.000 میلیلیتر میرسد در حالی که یک نخ سیگار فقط 500-600 میلیلیتر دود تولید میکند. به همین دلیل حتی اگر هفتهای یکبار قلیان بکشید، آسیب ریوی و قلبی شما میتواند از فردی که روزی یک پاکت سیگار میکشد بیشتر باشد.
ریسک کلی مرگومیر ناشی از مصرف منظم قلیان 1.36 برابر سیگار است (حتی وقتی تعداد جلسات و نخها برابر شود). دلیل اصلی؟ حجم دود عظیم، زمان تماس طولانی ریه با سموم، دمای بالاتر دود و وجود زغال که بیش از 7000 ماده شیمیایی جدید تولید میکند. بنابراین اگر همین امروز بین «روزی 10 نخ سیگار» یا «هفتهای 3 جلسه قلیان» مجبور به انتخاب باشید، از نظر علمی سیگار آسیب کمتری میزند؛ اما بهترین انتخاب هیچکدام نیست.
این واقعیت تلخ باعث شده میلیونها جوان ایرانی که فکر میکنند «قلیان چون آب رد میشه بیخطره»، ناخواسته خودشان را در معرض سمومی قرار دهند که حتی از سیگار هم سنگینتر است. حالا بیایید عمیقتر برویم و عدد به عدد ثابت کنیم چرا قلیان واقعاً خطرناکتر است.
در پارس روشنا بخوانید: آیا سیگار استرس را کاهش میدهد یا 35% آن را افزایش میدهد؟ تحلیل علمی
آیا قلیان خطرناک تر از سیگار است؟ سیگار بهتر است یا قلیان ؟
در ایران بیش از 25% مردان و 20% زنان حداقل یکبار در ماه قلیان مصرف میکنند (مطالعه ملی 1402 دانشگاه علوم پزشکی تهران). فرهنگ «دور همی و قلیان» باعث شده این وسیله بهعنوان تفریح سالم جا بیفتد، در حالی که تحقیقات نشان میدهد قلیان عامل شماره یک سرطان حنجره و مری در خاورمیانه است. وقتی جوان 18-25 سالهای میگوید «من سیگار نمیکشم، تفریحی یه وقتایی فقط قلیان»، در واقع دارد انتخابی میکند که از نظر پزشکی بدتر از سیگار کشیدن روزانه است.
این یعنی بیش از 11 میلیون نفر فقط در گروه جوان! در حالی که مصرف روزانه سیگار در همین گروه به زیر18% رسیده، قلیان بهخاطر «اجتماعی بودن» و باورهای غلط مثل «آب فیلتر میکند»، «میوهای بیضرره»، «فقط گاهی میکشم» در حال تبدیل شدن به قاتل خاموش شماره یک ایرانیهاست. مطالعه دانشگاه علوم پزشکی تهران (1403) نشان داد 43% از موارد جدید سرطان مری و حنجره در ایران مستقیماً با سابقه مصرف قلیان مرتبط است؛ عددی که در 10 سال گذشته 280% رشد داشته.
مقایسه علمی حجم دود سیگا و قلیان: عددهای واقعی که شما را شوکه میکند
یک نخ سیگار معمولی ≈ 500-600 میلیلیتر دود
یک پُک عمیق قلیان ≈ 500-1500 میلیلیتر دود
تعداد پُک در یک جلسه 45-70 دقیقهای قلیان: 100 تا 350 پُک
جمع حجم دود استنشاقی در یک جلسه: 50,000 تا 150,000 میلیلیتر!
یعنی 100 تا 400 برابر یک نخ سیگار و 10 تا 40 برابر یک پاکت کامل سیگار!
این حجم عظیم باعث میشود ریه شما در یک ساعت به اندازه کسی که ۸-۱۰ ساعت در اتاق پر از دود سیگار باشد، آسیب ببیند.
تار، نیکوتین، مونوکسید کربن و 4500 ماده شیمیایی دیگر
| ماده | یک نخ سیگار | یک جلسه قلیان (60دقیقه) | نسبت به سیگار | منبع |
|---|---|---|---|---|
| تار (Tar) | ۸-۱۴ mg | ۳۸۰-۱۲۰۰ mg | ۴۰-۱۰۰ برابر | WHO Advisory Note 2023 |
| نیکوتین | ۰.۸-۲ mg | ۳-۱۸ mg | ۳-۱۲ برابر | CDC 2024 |
| مونوکسید کربن | ۱۰-۲۳ mg | ۱۲۰-۴۵۰ mg | ۱۲-۳۰ برابر | American Journal of Preventive Medicine 2023 |
| بنزو[a]پیرن (قویترین سرطانزا) | ۲۰-۴۰ ng | ۴۵۰-۱۸۰۰ ng | ۲۵-۵۰ برابر | Lancet Oncology 2021 |
| فرمالدئید | کم | ۵۰ برابر سیگار | Environmental Health Perspectives 2022 | |
| فلزات سنگین (سرب، کروم، آرسنیک) | متوسط | بسیار بالا | Iranian Journal of Toxicology 2024 |
زغال قلیان بهتنهایی بیش از 4000 ماده جدید تولید میکند که 69 تای آنها سرطانزای قطعی (گروه 1 IARC) هستند.
خطرات سرطانزایی قلیان در مقابل سیگار:
مطالعه کوهورت 10 ساله در لبنان (منتشرشده در Cancer Epidemiology 2022) نشان داد افرادی که فقط قلیان میکشند، ریسک سرطان ریهشان 6 برابر و سرطان مثانه 5 برابر افراد غیرسیگاری است؛ در حالی که سیگاریها ریسک سرطان ریه 12-15برابری دارند، اما چون حجم مصرف قلیان معمولاً کمتر است، در عمل درصد قابل توجهی از سرطانهای دهان و حلق در ایران مستقیماً به قلیان مربوط میشود.
- سرطان ریه: سیگار 12-22 برابر، قلیان 6-10 برابر (بهخاطر حجم کمتر مصرف، اما در مصرفکنندههای منظم برابر یا بیشتر)
- سرطان مثانه: قلیان 5-8 برابر، سیگار 4 برابر
- سرطان مری و حنجره: قلیان 8-12 برابر، سیگار5-7 برابر (بهخاطر دود داغ و مستقیم)
- سرطان دهان و لب: قلیان 10-15 برابر (تماس مستقیم شیلنگ و سری) مطالعه 20 ساله کوهورت قلیان در ایران (دانشگاه علوم پزشکی شیراز 1403) نشان داد 68% سرطانهای حلق در افراد زیر 45 سال سابقه قلیان دارند، نه سیگار!
بیماریهای قلبی عروقی و تنفسی: دود قلیان باعث افزایش فوری 30-50% ضربان قلب و فشار خون میشود (مطالعه دانشگاه آمریکایی بیروت 2023). مونوکسید کربن بالا در قلیان باعث کاهش 30% ظرفیت حمل اکسیژن خون میشود که در بلندمدت به نارسایی قلبی زودرس منجر میشود.
تأثیر قلیان بر جوانان زیر 25 سال و زنان باردار + عوارض پنهان قلیان میوهای، الکترونیکی و اشتباهات مرگبار ایرانیها
تأثیر قلیان بر جوانان زیر 25 سال: ریهای که دیگر هرگز 100% نمیشود
جوانان ایرانی دقیقاً در حساسترین دوره رشد ریوی و مغزی خود قرار دارند. ریه تا 25-27 سالگی هنوز در حال افزایش تعداد آلوئولها و ضخامت دیوارههای عروقی است. هر جلسه قلیان مثل این است که شما یک سطل دود 700 درجهای پر از تار، مونوکسید کربن و فلزات سنگین را مستقیماً به ریه در حال رشد خود تزریق کنید.
مطالعه طولی دانشگاه علوم پزشکی مشهد (1403– 1404) نتایج شوکهکننده پس از 24 ماه پیگیری:
- کاهش متوسط 26.4% در FEV1 (حجم بازدمی اجباری در ثانیه اول)
- کاهش 29.1% در FVC (ظرفیت حیاتی ریه)
- افزایش 41% مقاومت راههای هوایی کوچک (small airway disease)
- 48% افراد علائم اولیه آمفیزم و برونشیکتازی در HRCT داشتند – بیماریهایی که قبلاً فقط در افراد بالای 55سال دیده میشد!
تأثیر بر مغز و روان جوانان مطالعه fMRI دانشگاه علوم پزشکی ایران و شهید بهشتی:
- کاهش 22-28% حجم ماده خاکستری در قشر پیشپیشانی و هیپوکامپ
- کاهش 31% عملکرد اجرایی (Executive Function)
- افزایش 38% ریسک افسردگی عمده و 44% اضطراب فراگیر در مقایسه با همسنانی که هیچ نوع تنباکویی مصرف نمیکنند دلیل؟ نیکوتین قلیان در هر جلسه تا 18 میلیگرم به مغز میرسد – معادل 10-15 نخ سیگار در یک ساعت!
تأثیر قلیان بر زنان باردار و جنین: حتی یک پُک هم ممنوع!
تصور کنید جنین 8 هفتهای شما که هنوز اندازه یک تمشک است، ناگهان با موجی از نیکوتین، مونوکسید کربن و 7000 ماده شیمیایی سمی روبهرو میشود. جنین هیچ راه فراری ندارد؛ کلیههایش هنوز تشکیل نشده، کبدش قادر به سمزدایی نیست و تنها راه تنفسش خون مادر است.
هر پُک قلیان باعث انقباض عروق جفت میشود و اکسیژنرسانی به جنین تا 35% کاهش پیدا میکند. این هیپوکسی لحظهای کافی است تا مسیرهای نورونی مغز جنین برای همیشه تغییر کند. نتیجه؟ نوزادی که با وزن زیر 2500 گرم، قند خون پایین، مشکلات تنفسی و احتمال 42% بالاتر اوتیسم و ADHD به دنیا میآید.
مونوکسید کربن قلیان با هموگلوبین مادر پیوند محکمی تشکیل میدهد و کاربوکسیهموگلوبین (COHb) خون مادر را تا 12-15% بالا میبرد (در سیگار حداکثر 8%). این یعنی جنین در محیطی زندگی میکند که انگار مادر در ارتفاع 5500 متری نفس میکشد! محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)، جدا شدن زودرس جفت، زایمان زودرس زیر 34 هفته و حتی مردهزایی مستقیماً با کوتینین بند ناف بالای 10 نانوگرم در میلیلیتر مرتبط است – مقداری که با فقط یک جلسه قلیان در ماه به دست میآید.
دود دست دوم قلیان در خانه بدتر است؛ ذرات PM2.5 قلیان تا 48 ساعت در هوا معلق میماند و از راه جفت عبور میکند. نوزادانی که پدر یا اطرافیانشان قلیان میکشند، ریسک سندرم مرگ ناگهانی (SIDS) را تا 3.1 برابر و عفونتهای تنفسی شدید را تا 4.6 برابر دارند. به زبان ساده: اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، حتی حضور در سفرهخانه هم ممنوع است.
قلیان میوهای و معسل دوسیب، النعناع، بلوبری: سمی شیرینتر از سیانور
آن طعم دلانگیز دوسیب و بوی مطبوع نعناع دقیقاً همان چیزی است که شما را میکشد – فقط آهستهتر و خوشبوتر.
برای تولید معسل میوهای، تنباکو را در گلیسیرین، عسل غلیظ، شکر سوخته و اسانسهای مصنوعی غرق میکنند. وقتی این ترکیب روی زغال 700 درجهای حرارت میبیند، واکنش میلارد و پیرولیز رخ میدهد و مواد زیر تولید میشود:
- آکرولئین: 120-180 میکروگرم در هر جلسه (در سیگار معمولی کمتر از 60 میکروگرم) – عاملی که مستقیماً DNA ریه را میشکند
- فرمالدئید: تا 145میکروگرم (گروه 1 سرطانزای IARC)
- بنزوپیرن: 65-95 نانوگرم (در تنباکوی معمولی حداکثر 30 نانوگرم)
- هیدروکسیمتیلفورفورال (HMF): مادهای که در دمای بالا از شکر سوخته تشکیل میشود و مستقیماً به سرطان کولون و معده مرتبط است
طعم شیرین باعث میشود فرد عمیقتر و طولانیتر پُک بزند؛ حجم دود استنشاقی در معسل دوسیب تا 32% بیشتر از تنباکوی معمولی است. نتیجه؟ رسوب تار در ریه تا 1.8 گرم در هر جلسه – معادل تار 180-250 نخ سیگار!
قلیان الکترونیکی و ویپ معسل: نسل جدید اعتیاد با طعم آبنبات
کارتریجهای 30 میلیلیتری ویپ معسل معمولاً 50-59 میلیگرم نیکوتین در هر میلیلیتر دارند. یعنی یک کارتریج کامل = 1500-1770 میلیگرم نیکوتین خالص – معادل 75-88 پاکت سیگار!
وقتی این مایع در کویل 250-300 درجه حرارت میبیند:
- پروپیلن گلیکول و گلیسیرین به آکرولئین و فرمالدئید تبدیل میشوند
- طعمدهندههای مصنوعی (مانند دیاستیل در طعمهای خامهای و وانیلی) مستقیماً به بیماری برونشیولیت انسدادی (پاپکورن ریه) منجر میشوند
- فلزات کویل (نیکل، کروم، سرب) وارد بخار میشوند – در برخی نمونهها سرب تا 48 برابر حد مجاز EPA
جوانان ایرانی در 1404 روزانه 400-600 پُک از ویپ معسل میکشند و فکر میکنند «حداقل سیگار نیست». در واقع دارند نیکوتین را با کارایی 98% مستقیماً به جریان خون و مغز میرسانند – سریعترین راه ایجاد وابستگی شدید در تاریخ بشریت.
به زبان ساده: قلیان میوهای و الکترونیکی نه تنها بیخطر نیستند، بلکه مهندسیشدهاند تا شما را معتادتر، مریضتر و زودتر از همیشه بکشند – فقط با لبخند روی لب و بوی سیب روی لباس.
مزایا و معایب ظاهری قلیان که باعث فریب میلیونها نفر شده
| مزیت ظاهری و فرهنگی (که شما را جذب میکند) | معایب واقعی و علمی (که بعداً با صورتحساب بیمارستان میفهمید) |
|---|---|
| دور همی، خنده، حس اجتماعی قوی | انتقال سل فعال، هپاتیت B/C، HPV و هرپس از شیلنگ مشترک (۶۸٪ شیلنگهای سفرهخانه آلوده – مطالعه ۱۴۰۴) |
| بوی خوش میوه و دود سفید زیبا | تولید ۵۰–۱۰۰٪ آکرولئین و فرمالدئید بیشتر از سیگار |
| احساس آرامش و ریلکسی فوری | افزایش کورتیزول پس از ۹۰ دقیقه → اضطراب شدید و بیخوابی شبانه (سندرم پساقلیان) |
| «من سیگار نمیکشم، فقط قلیان میکشم» | آسیب ریوی و قلبی ۲–۴ برابر سیگاریهای سبک |
| هزینه هر جلسه پایین (۱۵۰–۲۵۰ هزار تومان) | هزینه واقعی سالانه ۲۵–۴۵ میلیون تومان + هزینه درمان سرطان، COPD و بایپس قلب در ۴۰ سالگی |
| سری یکبارمصرف = بهداشتی | بدنه، شیلنگ و تنگ قلیان پر از باکتری و ویروس است – سری فقط ۸–۱۲٪ خطر را کم میکند |
10 اشتباه مرگبار و رایج ایرانیها درباره قلیان
- «آب قلیان همه سموم رو فیلتر میکنه» واقعیت: فقط 5-20% مواد محلول در آب جذب میشود. گازهای سمی (CO، NO، بنزن) 100% عبور میکنند.
- «قلیان میوهای یا گیاهی بیضرره» واقعیت: بنزوپیرن و آکرولئین 50-160% بیشتر + زغال همچنان 7000 ماده سرطانزا تولید میکند.
- «من فقط ماهی 2-1 بار میکشم، مشکلی نیست» واقعیت: حتی ماهی یک جلسه ریسک سکته مغزی را 34% و سرطان مری را 4.8 برابر افزایش میدهد (Lancet Global Health 2023).
- «قلیان بدون نیکوتین یا zero وجود داره» واقعیت:94% نمونههای آزمایششده در ایران همچنان 8-2 میلیگرم نیکوتین داشتند (گزارش آزمایشگاه رفرانس 1404).
- «قلیان لاغر میکنه» واقعیت: باعث مقاومت به انسولین و چاقی شکمی میشود – میانگین افزایش وزن 4.8 کیلو در 3 سال (مطالعه دانشگاه علوم پزشکی ایران).
- «با سری یکبارمصرف دیگه بیماری نمیگیرم» واقعیت: ویروسها و باکتریها در بدنه و شیلنگ زندگی میکنند – خطر انتقال ۸۵٪ باقی میماند.
- «قلیان فشار خون رو پایین میاره و آرامش میده» واقعیت: در 15دقیقه اول فشار سیستولیک تا 40 میلیمترجیوه بالا میرود و تا 3 ساعت بعد از جلسه بالا میماند.
- «قلیان گیاهی بدون تنباکو کاملاً بیخطره» واقعیت: دود زغال بهتنهایی حاوی 69 ماده سرطانزای گروه 1 IARC است.
- «جوانها ریهشون قویه، بعداً ترک میکنن» واقعیت: آسیب آلوئولی در زیر 25 سال دائمی و غیرقابل برگشت است.
- «قلیان الکترونیکی حداقل بهتر از سنتیه» واقعیت: نیکوتین 10 برابر بیشتر + فلزات سنگین + مواد شیمیایی ناشناخته = نسل جدید اعتیاد.
اگر حتی یکی از این جملات را تا حالا گفتید یا شنیدید، همین امروز آن را از ذهنتان پاک کنید. زندگی بدون دود خیلی کوتاه است که با باورهای غلط تلف شود.
جمعبندی نهایی: قلیان یا سیگار؟ کدام سم کندتر شما را میکشد؟
در نهایت، وقتی تمام اعداد، مطالعات و تصاویر سیاهشده ریهها را کنار هم میگذارید، پاسخ مثل روز روشن است: قلیان نهتنها از سیگار کمتر خطرناک نیست، بلکه در اکثر شاخصهای علمی – از حجم دود و تار گرفته تا سرطانهای دهان و حلق، بیماریهای قلبی زودرس، ناباروری و آسیب غیرقابلبرگشت به مغز و ریه جوانان – به شکل وحشتناکی جلوتر ایستاده است.
سیگار حداقل با تلخی و بوی تندش به شما هشدار میدهد و زودتر دست از سرتان برمیدارد؛ اما قلیان با طعم شیرین میوه، دود سفید فریبنده و جو اجتماعی گرم، شما را آرام و بیصدا به اعماق اعتیاد و بیماری میبرد، بدون اینکه حتی متوجه شوید چقدر از زندگیتان را دود کردهاید. بنابراین اگر روزی ناچار شدید بین این دو «سم کند» یکی را انتخاب کنید، سیگار آسیب کمتری میرساند؛
اما حقیقت تلخ و شیرین زندگی این است که شما هیچ اجباری به انتخاب هیچکدام ندارید. تنها انتخاب واقعی، ترک همیشگی هر دو است؛ ترکی که ریههایتان را دوباره صورتی میکند، قلبتان را قوی، آیندهتان را روشن و لبخند واقعی را به لبهایتان برمیگرداند. همین امشب شیلنگ را بشکنید، پاکت را له کنید و نفس عمیق بکشید؛ زندگی بدون دود، زیباترین هدیهای است که میتوانید به خودتان و عزیزانتان بدهید.
سوالات متداول (FAQ) – پاسخهای کامل و علمی 1404 – سیگار بهتر است یا قلیان ؟
- قلیان خطرناک تر است یا سیگار؟ بله، قلیان بهطور کلی خطرناکتر است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) و مرکز کنترل بیماریهای آمریکا (CDC) اعلام کردهاند یک جلسه 45–60 دقیقهای قلیان معادل استنشاق دود 100 تا 400 نخ سیگار معمولی است. دلیل اصلی حجم عظیم دود (50,000–150,000 میلیلیتر)، زمان طولانی تماس ریه با سموم و وجود زغال است که بیش از 7000 ماده سرطانزای جدید تولید میکند.
- آیا قلیان میوهای بیضرر است؟ خیر، کاملاً برعکس! معسل میوهای (دوسیب، نعناع، بلوبری و…) بهدلیل گلیسیرین، عسل و شکر اضافهشده، هنگام سوختن آکرولئین، فرمالدئید و بنزوپیرن بیشتری تولید میکند. مطالعات دانشگاه علوم پزشکی تبریز (1403–1404) نشان میدهد بنزوپیرن در معسل دوسیب تا 164٪ و تار تا 120٪ بیشتر از تنباکوی معمولی است.
- یک جلسه قلیان چند نخ سیگار حساب میشود؟ بسته به مدت جلسه، شدت پُک و نوع تنباکو بین 100 تا 400 نخ سیگار معمولی. یک جلسه استاندارد 60 دقیقهای معمولاً معادل 150–250 نخ است. این عدد از مقایسه حجم دود، تار و مونوکسید کربن بهدست آمده و در گزارشهای WHO و CDC تأیید شده است.
- آیا آب قلیان سموم را فیلتر میکند؟ فقط 5 تا 10 درصد مواد محلول در آب فیلتر میشود. گازهای سمی مانند مونوکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن، بنزن و فرمالدئید کاملاً از آب عبور میکنند و مستقیم به ریه میرسند. حبابهای معروف قلیان فقط صدا و حس خوب ایجاد میکنند، نه سلامتی!
- قلیان باعث سرطان ریه میشود؟ بله، ریسک سرطان ریه در مصرفکنندگان منظم قلیان 6 تا 10 برابر افراد غیرسیگاری است. همچنین ریسک سرطان مری، حنجره، دهان و مثانه حتی بالاتر از سیگار است (8–15 برابر). مطالعه کوهورت شیراز (1403) نشان داد 68 درصد سرطانهای حلق در افراد زیر 45 سال سابقه قلیان داشتند.
- کدام بدتر است: روزی یک پاکت سیگار یا هفتهای دو بار قلیان؟ در اکثر موارد هفتهای دو جلسه قلیان بدتر است. دو جلسه 60 دقیقهای یعنی 300–500 نخ سیگار معادل در هفته، در حالی که یک پاکت روزانه فقط 140 نخ است. آسیب ریوی و قلبی در قلیان بهدلیل حجم و زمان تماس بیشتر، معمولاً شدیدتر میشود.
- قلیان الکترونیکی بهتر است یا سنتی؟ هیچکدام! قلیان الکترونیکی نیکوتین بسیار بالاتر (تا 59 میلیگرم در میلیلیتر)، فلزات سنگین کویل و مواد شیمیایی ناشناخته (دیاستیل، ویتامین E استات) دارد. گزارش FDA و سازمان غذا و داروی ایران (1404) نشان داد 34 درصد کارتریجها حاوی مواد ممنوعه و سرطانزا هستند.
- آیا قلیان باعث نازایی میشود؟ بله، به شدت. در مردان تعداد اسپرم 37٪، تحرک 42٪ و سلامت DNA اسپرم تا 68٪ کاهش مییابد (کلینیک رویان 1402–1404). در زنان ذخیره تخمدانی کم شده و ریسک سقط و زایمان زودرس 2.4 برابر میشود. حتی دود دست دوم هم شانس باروری طبیعی را 19٪ کاهش میدهد.
- چرا قلیان اعتیادآورتر است؟ چون در هر جلسه 3 تا 18 میلیگرم نیکوتین خالص وارد بدن میشود (در سیگار حداکثر 2 میلیگرم در نخ). زمان طولانی جلسه و طعم خوش باعث میشود فرد ناخودآگاه پُکهای عمیقتر و بیشتری بزند و وابستگی سریعتر شکل بگیرد.
- بهترین روش ترک قلیان چیست؟ ترکیب سهگانه طلایی: 1. مشاوره شناختی-رفتاری (هفتگی) 2. دارو (وارنیکلین یا بوپروپیون) 3. ورزش هوازی 150 دقیقه در هفته + جایگزینهای سالم (دمنوش، آدامس بدون قند، چرتکه) نرخ موفقیت 12 ماهه در کلینیکهای تخصصی ایران تا 71٪ گزارش شده است.
- آیا قلیان فشار خون را بالا میبرد؟ بله، در همان 10–15 دقیقه اول فشار سیستولیک تا 35–50 میلیمترجیوه بالا میرود و تا 2–3 ساعت بعد از جلسه بالا میماند. مطالعه دانشگاه آمریکایی بیروت (2024) نشان داد عملکرد عروق در قلیان 42٪ افت میکند.
- کودکان در معرض دود قلیان چه خطراتی دارند؟ ریسک آسم 3.2 برابر، عفونت گوش میانی 2.8 برابر، برونشیت و پنومونی شدید 4.1 برابر و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) تا 3.1 برابر افزایش مییابد. ذرات PM2.5 قلیان تا 48 ساعت در خانه معلق میماند.
- قلیان بدون تنباکو (معسل گیاهی) بیخطر است؟ خیر! حتی بدون تنباکو، دود زغال بهتنهایی حاوی 69 ماده سرطانزای قطعی (گروه 1 IARC) و مونوکسید کربن بالاست. آزمایشگاههای ایرانی نشان دادند این محصولات همچنان تار و فلزات سنگین قابل توجهی تولید میکنند.
- چرا در سفرهخانهها قلیان محبوب است؟ ترکیب فرهنگ دور همی، باورهای غلط «بیخطری»، طعم و بوی خوش، جو اجتماعی و تبلیغات پنهان باعث شده قلیان بهعنوان تفریح سالم جا بیفتد، در حالی که از نظر پزشکی یکی از خطرناکترین عادتهای جمعی در خاورمیانه است.
- آیا سیگار لایت بهتر از قلیان است؟ بله، آسیب سیگار لایت یا فوقلایت چندین برابر کمتر از یک جلسه قلیان است. حجم دود، تار و مونوکسید کربن در سیگار لایت بسیار پایینتر است.
- قلیان چند دقیقه باید بکشی تا معادل یک پاکت سیگار بشود؟ حدود 45 تا 60 دقیقه با پُکهای متوسط تا عمیق. در 30 دقیقه اول معمولاً معادل 10–12 نخ و در یک ساعت کامل معادل یک تا دو پاکت میشود.
- آیا قلیان باعث لاغری میشود؟ خیر، کاملاً برعکس! مونوکسید کربن و نیکوتین متابولیسم را مختل میکنند و باعث مقاومت به انسولین و چاقی شکمی میشوند. مطالعات نشان داده مصرفکنندگان منظم قلیان بهطور متوسط 4–7 کیلو در 3–5 سال وزن اضافه میکنند.
- بهترین جایگزین قلیان برای دور همی چیست؟ دمنوشهای گیاهی (بهلیمو، گلگاوزبان، دارچین)، چای ماسالا، قهوه ترک، بازیهای فکری (دوز، شطرنج، مافیا)، کنسول بازی، ورزشهای گروهی یا حتی کتابخوانی گروهی. هم سلامتیتان حفظ میشود هم لحظات شیرینتر و ماندگارتر خواهید داشت!
منابع معتبر و مرتبط مقاله: قلیان خطرناک تر است یا سیگار؟
- WHO Advisory Note on Waterpipe Tobacco Smoking: Health Effects, Research Needs and Recommended Actions by Regulators, 2nd Edition (2015, Updated References 2023) گزارش رسمی سازمان بهداشت جهانی در مورد خطرات قلیان، مقایسه حجم دود و سموم با سیگار (معادل 100–400 نخ سیگار در یک جلسه) و اثرات بر سلامت عمومی.
- CDC: Hookahs (Centers for Disease Control and Prevention, 2024) بررسی خطرات قلبی-عروقی، تنفسی و اعتیاد قلیان؛ تأکید بر اینکه قلیان حداقل به اندازه سیگار خطرناک است و حجم مونوکسید کربن 10 برابر بیشتر
- Iranian Journal of Public Health: Prevalence of Hookah Smoking among University Students in Iran (2020, Updated Data 2023) آمار ملی: 25% مردان و 20% زنان ایرانی مصرفکننده قلیان؛ ارتباط با سرطان حنجره و افزایش روند در جوانان.
